ΤΣΜΕΔΕ και Τράπεζα Αττικής

Όταν πριν από ενάμιση χρόνο κατατέθηκε το νομοσχέδιο για την ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων των επιστημόνων που οδήγησε τελικά στην κατάργηση του ΤΣΜΕΔΕ, ένα από τα επιχειρήματα του ΤΕΕ ενάντια στην ενοποίηση ήταν η διαχείριση των αποθεματικών σε συνάρτηση και με το ποσοστό που κατείχε το ΤΣΜΕΔΕ (42%) ως βασικός μέτοχος στην Τράπεζα Αττικής.
Δυστυχώς οι φόβοι μας για τα αποθεματικά του Ταμείου μας, που είναι χρήματα των μηχανικών επιβεβαιώνονται με το χειρότερο τρόπο. Το σενάριο που εξελίσσεται είναι αυτό που είχαμε προβλέψει από την αρχή και ίσως πολύ χειρότερο απ΄ ότι φανταζόμασταν. Ο στόχος της κυβέρνησης είναι να χρησιμοποιήσει τα αποθεματικά του ΤΣΜΕΔΕ για τραπεζικά deals αμφιβόλου αποτελεσματικότητας.
Πληροφορηθήκαμε πως η Τράπεζα Αττικής σκοπεύει να προχωρήσει σε νέα Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου της τάξης των 250 έως 300 εκατομμύρια ευρώ κάτι που θα επιβαρύνει το Ταμείο μας με 100 έως 120 εκατομμύρια €. Ταυτόχρονα δημοσιεύματα αναφέρονται σε συζητήσεις για την εξαγορά από την Αττικής της πιο προβληματικής και χρεωμένης τράπεζας της ASPIS. Δεν μπορούμε να συναινέσουμε ώστε να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα των μηχανικών για να καλυφθούν τα χρέη επιχειρήσεων και επιχειρηματιών.

Τα κεφάλαια που ξοδεύονται από το υστέρημα των μηχανικών για την κεφαλαιακή ενίσχυση της Τράπεζας ΑΤΤΙΚΗΣ, είναι κεφάλαια που θα λείψουν αύριο από τις συντάξεις μας.
Διαχρονικά, η απόδοση των χρημάτων, που έχουν επενδυθεί στην Τράπεζα είναι εξαιρετικά χαμηλή, καθώς τα μερίσματα που εισπράττονται (τις χρονιές που η Τράπεζα έχει κέρδη), είναι αμελητέα.
Παρόλα αυτά, πρόσφατα (2007), το ταμείο μας ξόδεψε πάνω από 60.000.000€ σε αύξηση, που σχεδόν διπλασίασε τα κεφάλαια της Τράπεζας. Τώρα δύο μόλις χρόνια μετά και χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένο και αξιόπιστο επενδυτικό πλάνο και αφού πλέον έχει μεσολαβήσει η κατάργηση του ΤΣΜΕΔΕ και η εμπλοκή του ΕΤΑΑ στη διαχείριση, κάτι που πρέπει να μας κάνει ιδιαίτερα επιφυλακτικούς και καχύποπτους σε τέτοιες κινήσεις, επιχειρείται με άκομψο τρόπο η υφαρπαγή της σύμφωνης γνώμης των μελών της Δ.Ε του Ταμείου και του Τ.Ε.Ε.

Ποιος μπορεί να μας εγγυηθεί, και την αξιοπρεπή απόδοση, και την δυνατότητα επιστροφής των χρημάτων αυτών στο ταμείο μας, όταν θα τα έχουν οι μηχανικοί ανάγκη;
Στην παρούσα φάση της γενικότερης κρίσης, η ΑΤΤΙΚΗΣ χάρη πάνω απ΄ όλα στην πλουσιοπάροχη ενίσχυση των μετόχων της, είναι μια υγιής Τράπεζα. Από την άλλη πλευρά, τα κέρδη της είναι πενιχρά, ενώ και το μέγεθός της είναι αμελητέο (από πλευράς ενεργητικού βρίσκεται μόλις στην 12η με 13η θέση, σε σχέση με τις υπόλοιπες Τράπεζες).
Νομίζω, ότι η ευχέρεια που έχει η Τράπεζα στο να αντλεί κεφάλαια από τους μετόχους της λειτουργεί τελικά σε βάρος της βέλτιστης χρήσης των κεφαλαίων αυτών.
Χωρίς καμιά διάθεση συνθηματολογίας και αφοριστικών διατυπώσεων, θέλω να εκθέσω επιγραμματικά τους λόγους για τους οποίους η ΑΤΤΙΚΗΣ ούτε για την ίδια, αλλά πολύ περισσότερο ούτε και για το Ταμείο των Μηχανικών, συμφέρει να προχωρήσει σε νέα αύξηση:
1. Η απόδοση των κεφαλαίων της Τράπεζας, υπολείπεται του μέσου όρου του τραπεζικού τομέα για κάθε χρόνο ξεχωριστά, επί μακρά σειρά ετών.
2. Οι ρυθμοί ανάπτυξης της Τράπεζας είναι ανεπαρκείς και χάνει θέσεις σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Η ανάπτυξη με αιχμή τις χορηγήσεις, που ήταν και ο εύκολος δρόμος για την επίτευξη κερδών κατά την εποχή των «παχιών αγελάδων», αποδείχθηκε λάθος.
3. Η επιδιωκόμενη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου σημαίνει την εκ νέου δέσμευση σημαντικών πόρων από τα διαθέσιμα του ΤΣΜΕΔΕ, χωρίς κάποια προοπτική αξιόλογης απόδοσης στο μέλλον.
4. Ιδιαίτερα δε η αδιαφανής σύνδεση της ΑΤΤΙΚΗΣ με το ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟ, μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά ζημιογόνα για τους μηχανικούς, που με 42% αποτελούν και τον ισχυρότερο μέτοχο.
5. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Τράπεζα παραμένει υγιής και με ισχυρά κεφάλαια κάνουν την προτεινόμενη αύξηση, να είναι και μειωμένης χρησιμότητας για την ίδια την Τράπεζα, αλλά και οικονομικά ασύμφορη για τον πλειοψηφούντα μέτοχο.

To T.E.E. οφείλει να προβληματιστεί έντονα για τη διαχείριση των χρημάτων των ασφαλισμένων μηχανικών και όχι να λειτουργήσει ως όψιμος τραπεζίτης.

Σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο πρωτίστως είναι η διαφύλαξη των αποθεματικών του ΤΣΜΕΔΕ και όχι το όφελος της Τράπεζας. Το σενάριο ήταν προκαθορισμένο και οι εκπρόσωποι του Τ.Ε.Ε. και των άλλων οργανώσεων των μηχανικών θα έπρεπε να ήταν έτοιμοι να το αντιμετωπίσουν.
Είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας πως τα αποθεματικά του Ταμείου των Μηχανικών δεν αποτελούν προσωπική υπόθεση κανενός. Ούτε είναι θέμα που επιδέχεται παραταξιακές αντιλήψεις. Γι΄ αυτό θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με σύνεση και υπευθυνότητα. Η Διοικούσα Επιτροπή του Τ.Ε.Ε. (όπως άλλωστε γινόταν και στο παρελθόν) αφού ενημερωθεί πλήρως, θα πρέπει να δώσει την κατεύθυνση στους εκπροσώπους των μηχανικών που συμμετέχουν στα αντίστοιχα όργανα όπου γίνονται οι εισηγήσεις και λαμβάνονται οι αποφάσεις. Κατεύθυνση που με τα έως τώρα δεδομένα αποτελεί μονόδρομο και είναι η άρνηση των μηχανικών σε οποιαδήποτε άντληση κεφαλαίων από το Ταμείο τους για ενίσχυση της Τράπεζας Αττικής.

Μεθοδεύσεις στις διαδικασίες ανάθεσης Δημοσίων Έργων

Πολλά ερωτηματικά προκαλούν οι διαδικασίες που ακολουθούν οι υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ σε μια σειρά από εργολαβίες που σχετίζονται με συντηρήσεις οδικών έργων. Συγκεκριμένα από τις αρχές του έτους δημοπρατήθηκαν από διάφορες υπηρεσίες του Υπουργείου έργα που αφορούν στη συντήρηση των οδικών αξόνων αρμοδιότητάς τους (εργασίες συντήρησης ασφαλτικών, πρασίνου, στηθαίων ασφαλείας, ηλεκτροφωτισμού, σηματοδότησης κλπ). Από αυτούς τους διαγωνισμούς κατακυρώθηκαν επιλεκτικά αυτοί στους οποίους οι προσωρινοί μειοδότες είχαν προσφέρει χαμηλές εκπτώσεις, ενώ ανακαλούνται χωρίς ουσιαστική αιτιολόγηση οι διακηρύξεις των διαγωνισμών στους οποίους οι εκπτώσεις είναι κατά πολύ μεγαλύτερες και άρα πολύ πιο συμφέρουσες για το Δημόσιο.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό από οποιονδήποτε ότι η ύπαρξη έργων συντήρησης οδικών αξόνων είναι επιβεβλημένη με δεδομένο ότι αυτά αντιμετωπίζουν άμεσες και απρόβλεπτες ανάγκες που άπτονται της ασφάλειας των διακινούμενων σε αυτούς. Επιπροσθέτως όλοι αντιλαμβανόμαστε καθημερινά την απουσία συντήρησης βλέποντας την κατάσταση που επικρατεί στο οδόστρωμα και στις νησίδες των μεγάλων οδών της Αθήνας. Οι λακκούβες στους δρόμους, τα κατεστραμμένα προστατευτικά στηθαία (μπάρες), η έλλειψη φωτισμού λόγω πεσμένων ιστών και σβησμένων λαμπτήρων, οι χαλασμένοι σηματοδότες, είναι μέρος της καθημερινότητάς μας και εκθέτουν σε κίνδυνο τους χρήστες του οδικού δικτύου.
Αναρωτιέται λοιπόν κανείς με ποια κριτήρια το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν κατακυρώνει διαγωνισμούς άμεσα αναγκαίων έργων με εκπτώσεις συμφέρουσες για το Δημόσιο, τη στιγμή που κατακυρώνει διαγωνισμούς σε αντίστοιχα έργα όπου οι προσφερόμενες εκπτώσεις είναι χαμηλές και άρα όχι τόσο συμφέρουσες.

Επομένως: ακυρώνονται χωρίς επαρκή αιτιολόγηση οι διαγωνισμοί σε μια σειρά από έργα όπου οι μειοδότες έχουν προσφέρει εκπτώσεις μεταξύ 40% - 60% προκειμένου ενδεχομένως αυτά να ομαδοποιηθούν και να δημοπρατηθούν εκ νέου σε μία εργολαβία, όπου είναι πιθανό ο μειοδότης να προσφέρει έκπτωση της τάξης του 10% (όπως συμβαίνει στα αντίστοιχα έργα που κατακυρώθηκαν). Ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται σε αυτή την περίπτωση; Πάντως σίγουρα όχι του Δημοσίου που θα πληρώσει περισσότερα χρήματα και ούτε των πολιτών οι οποίοι εξαιτίας της παραπάνω καθυστέρησης θα συνεχίσουν να είναι καθημερινά εκτεθειμένοι στους κινδύνους ενός απαράδεκτου και χωρίς συντήρηση οδικού δικτύου.
Στην εποχή μας, όπου η διαφθορά και η κακή διαχείριση του δημόσιου χρήματος βρίσκεται διαρκώς στην επικαιρότητα, τέτοιες πρακτικές μεγεθύνουν την αμφισβήτηση και τον προβληματισμό για την αξιοπιστία και την ικανότητα της δημόσιας διοίκησης στον ευαίσθητο τομέα της παραγωγής δημοσίων έργων.

Ο Ρόλος του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ σήμερα

Το ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ (Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Επιμόρφωσης Μελών Τ.Ε.Ε.) ιδρύθηκε το 1995, ως μετεξέλιξη της υπηρεσίας συνεχιζόμενης εκπαίδευσης του ΤΕΕ, για να αποτελέσει τον βραχίονα κατάρτισης του σώματος των ελλήνων μηχανικών αλλά και τεχνικών γενικότερα. Η νομική μορφή του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ ήταν ανώνυμη εταιρία (με μόνο μέτοχο το ΤΕΕ) για να του εξασφαλίσει την απαραίτητη ευελιξία αλλά και τη δυνατότητα ανάπτυξης ποικιλίας δράσεων που να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες κατάρτισης του τεχνικού κόσμου.

Στα 14 χρόνια που μεσολάβησαν έχουν αλλάξει σε σημαντικό βαθμό (έχουν δυσκολέψει για να ακριβολογούμε) οι συνθήκες άσκησης του επαγγέλματος του μηχανικού. Παραμένει όμως ιδιαίτερα σημαντική η επιμόρφωση όλων των τεχνικών για να έχουν τα απαραίτητα γνωστικά εφόδια (αλλά και συχνά επαγγελματικά δικαιώματα) για μιά επιτυχημένη άσκηση του επαγγέλματος τους.

Βασικός στόχος του ΙΕΚΕΜ ήταν και παραμένει η διάγνωση των αναγκών κατάρτισης των μελών του ΤΕΕ αλλά και των τεχνικών άλλων βαθμίδων και η κάλυψη τους με συγκροτημένο και αποτελεσματικό τρόπο αλλά και προσιτό κόστος. Στην πράξη, το ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ απευθύνθηκε κυρίως στους νέους μηχανικούς. Δεν επιδίωξε (ή δεν μπόρεσε) να διαμορφώσει εξειδικευμένα προγράμματα για έμπειρους μηχανικούς ούτε να προσεγγίσει τις ανάγκες κατάρτισης των άλλων βαθμίδων τεχνικών.

Το ζητούμενο σήμερα είναι ένα ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ φορέας κατάρτισης όλου του τεχνικού κόσμου κόσμου υψηλής ποιότητας με λογικό κόστος, με δραστική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και της γεωγραφικής του εμβέλειας. Ο ρόλος του ΙΕΚΕΜ είναι να γίνει, σε στενή συνεργασία με το ΤΕΕ, τους κλαδικούς συλλόγους και άλλους συλλογικούς φορείς τεχνικών ένας αποτελεσματικός φορέας διαμόρφωσης πολιτικής και εφαρμογής δράσεων επιμόρφωσης των τεχνικών, που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του τεχνικού δυναμικού της χώρας.

Οι άξονες δράσης πρέπει να περιλαμβάνουν :
1. Αυτοχρηματοδοτούμενα σεμινάρια : Aναδιοργάνωση τους με εμπλου-τισμό της γκάμας με νέους τίτλους σε θέματα αιχμής (ευρωκώδικες, ενεργειακά, πιστοποιημένα σεμινάρια, προγράμματα επιχειρηματικότητας κλπ). Παράλληλα απόσυρση τίτλων που δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον και διαρκή αξιολόγηση όλων των σεμιναρίων και των εισηγητών από την Επιστημονική Επιτροπή (προβλέπεται στο Καταστατικό του ΙΕΚΕΜ και είναι απαραίτητη αλλά δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί, κάτι που θα πρέπει να γίνει το συντομότερο). Ειδικά αυτοχρηματοδοτούμενα σεμινάρια θα πρέπει να εισαχθούν στοχεύοντας να καλυφθούν και άλλες βαμίδες τεχνικών (πχ. πτυχιούχοι ΤΕΙ). Σχετικά με την πολιτική τιμών, τα σεμινάρια θα πρέπει κατηγοριοποιηθούν σε (α) σεμινάρια που παρέχουν γενικά επαγγελματικά εφόδια και απευθύνονται κυρίως στους νέους τεχνικούς (πχ. Autocad, οικοδομικές άδειες) και (β) σεμινάρια που παρέχουν εξειδικευμένες γνώσεις γνώσεις σε συγκεκριμένους τομείς δίνοντας πρόσθετα επαγγελματικά εφόδια (πχ. ενεργειακά, διαχείριση / ανάπτυξη ακίνητης περιουσίας, επιμόρφωση τεχνικών ασφαλείας). Η πολιτική τιμών θα πρέπει να ενθαρρύνει και να διευκολύνει τη συμμετοχή των νέων αλλά και να διαφοροποιεί πρός τα πάνω τις τιμές στα περισσότερο εξειδικευμένα σεμινάρια. Από γεωγραφικής πλευράς, το ΙΕΚΕΜ είναι απαραίτητο να εντείνει την παρουσία του στις εκτός Αθηνών πόλεις σε συνεργασία με τοπικούς συλλογικούς φορείς τεχνικών.

2. Επιδοτούμενα σεμινάρια – ευρωπαϊκά έργα : Είναι αναγκαίο να ενταθεί η παρουσία του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ σε έργα κατάρτισης χρηματοδοτούμενα από το ΚΠΣ ή πόρους απευθείας από την ΕΕ που έχουν τεχνικό περιεχόμενο και απευθύνονται σε διάφορες κατηγορίες τεχνικών. Για να γίνει αυτό είναι αναγκαίο να αυξηθεί η εξωστρέφεια του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ και να αναπτύξει συνεργασίες τόσο με άλλα υψηλού επιπέδου ΚΕΚ της ελληνικής αγορά όσο και αντίστοιχους ευρωπαϊκούς / μεσογειακούς φορείς κατάρτισης τεχνικών. Η αξιοποίηση κοινοτικών πόρων για να πετύχει τους σκοπούς του πρέπει να είναι βασικός προσανατολισμός του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ.

3. Ανάπτυξη – Αξιοποίηση πλατφόρμας e-learning : Θα προσφέρει κατακόρυφη αύξηση της «πελατειακής βάσης» του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ, ιδιαίτερα στις περιοχές που δεν υπάρχει δομή κατάρτισης του ΙΕΚΕΜ. Το κόστος της εκπαίδευσης θα είναι πλέον πολύ χαμηλό και προσιτό σε όλους τους μηχανικούς και άλλους τεχνικούς και τα σεμινάρια θα παίζουν περισσότερο ρόλο επίλυσης αποριών αφού πάρουν οι ενδιαφερόμενοι τις βασικές γνώσεις μέσω e-learning. Παράλληλα, το ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ αναβαθμίζει τις παρεχόμενες υπηρεσίες του στον τεχνικό κόσμο, ανεβάζει το κύρος και την αναγνωρισιμότητα του και εξασφαλίζει μία νέα και σταθερή πηγή εσόδων.

4. Διαμόρφωση ταυτότητας ΙΕΚΕΜ ως δομής στήριξης της επιχειρηματικότητας των μηχανικών και ευρύτερα των τεχνικών : Σχεδόν το 50% των διπλωματούχων μηχανικών και μεγάλα ποσοστά των άλλων κατηγοριών τεχνικών απασχολούνται ως επιχειρηματίες ή ελεύθεροι επαγγελματίες (σ’ αυτούς δεν συμπεριλαμβάνονται αυτοί που, αν και αμείβονται με ΑΠΥ, στην ουσία παρέχουν εξαρτημένη εργασία). Με βάση την τελευταία έρευνα απασχόλησης που διεξήγαγε το ΤΕΕ (2006 από ICAP & Ventris), βασικοί αποτρεπτικοί παράγοντες για τη δημιουργία επιχείρησης είναι το θεσμικό πλαίσιο, τα διοικητικά μέτρα (γραφειοκρατία) και η δυσκολία πρόσβασης σε δανειακά κεφάλαια. Προφανώς το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι ατομικές και γενικότερα μικρές επιχειρήσεις.
Για το ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ πρέπει να αποτελέσει βασικό στόχο το να δημιουργήσει, πιθανότατα σε συνεργασία με τα Περιφερειακά Τμήματα του ΤΕΕ, ένα σύστημα δομών στήριξης της επιχειρηματικότητας και παροχής εξειδικευμένης πληροφόρησης σε τεχνολογικά, εμπορικά και οικονομικά θέματα (πχ. δυνατότητες και πηγές χρηματοδότησης), με κύριο target group τις πολύ μικρές και ατομικές επιχειρήσεις μηχανικών και τεχνικών γενικότερα. Αυτές οι δομές στήριξης της επιχειρηματικότητας θα πρέπει κατ’ ελάχιστο να περιλαμβάνουν μία ιστοσελίδα που να παρέχει πληροφόρηση, ένα ηλεκτρονικό help desk που να απαντά σε ερωτήματα, απλοποιημένα και εύχρηστα εγχειρίδια για χρήση από τους ελεύθερους επαγγελματίες / νέους επιχειρηματίες και γραφεία παροχής υποστήριξης στις μεγάλες τουλάχιστον πόλεις.

Sir Alex

Το περασμένο Σάββατο η Manchester United πανηγύριζε το 18ο πρωτάθλημα στα 131 χρόνια της ιστορίας της που είναι το 11ο στα 23 χρόνια με τον Alex Ferguson στο τιμόνι της. Για όλους εμάς που έχουμε συνηθίσει στην ελληνική πραγματικότητα η παραμονή του ίδιου προπονητή στον πάγκο μιας ομάδας για 23 συνεχόμενα χρόνια φαντάζει εξωπραγματική.
Ο Sir Alex τέτοια εποχή το 1986 κατακτούσε με μια άσημη επαρχιακή ομάδα της Σκωτίας, την Aberdeen, το κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης και λίγους μήνες αργότερα ξεκινούσε τη συνεργασία του με μια από τις θρυλικές ομάδες του πλανήτη που ζούσε τα δικά της πέτρινα χρόνια, χωρίς ούτε ένα πρωτάθλημα Αγγλίας για μια εικοσαετία (από το 1967).
Σήμερα, 23 χρόνια μετά έχει δημιουργήσει ίσως τη μεγαλύτερη ποδοσφαιρική δυναστεία του σύγχρονου Ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου με 11 πρωταθλήματα, 5 Κύπελλα, 3 League Cup και 8 Super Cup (Charity Shield) Αγγλίας, 1 Κύπελλο Κυπελλούχων, ένα Super Cup στην Ευρώπη, 2 World Cup και βέβαια 2 Champions League που ίσως γίνουν 3 την άλλη Τετάρτη. Ξεχωριστή θέση στα παραπάνω επιτεύγματα έχει βέβαια ο «τελικός του αιώνα» στο Camp Nou το 1999 και ο συγκλονιστικός τρόπος με τον οποίο η Manchester ξαναβρέθηκε στην κορυφή της Ευρώπης μετά από 31 χρόνια.

Σε όλα αυτά υπάρχει μια μικρή λεπτομέρεια που με το πέρασμα των χρόνων έχει ξεχαστεί. Ο Alex Ferguson χρειάστηκε 7 χρόνια για να κάνει τη Manchester πρωταθλήτρια Αγγλίας. Ο τρόπος μάλιστα που χάθηκε την έκτη χρονιά (1992) ο τίτλος από τη Leeds του Gordon Strachan (το μεγάλο αστέρι της Αberdeen το 1986) προκάλεσε απίστευτη απογοήτευση στους φίλους της United. Κανείς όμως δεν σκέφτηκε ούτε να διώξει τον προπονητή ούτε να διαλύσει εκείνη την ομάδα η οποία τα επόμενα 9 χρόνια κατέκτησε μεταξύ άλλων 7 πρωταθλήματα Αγγλίας. Οποιαδήποτε σύγκριση με τις μεγάλες Ελληνικές ομάδες προκαλεί μελαγχολία. Φαντάζεστε τον Ολυμπιακό ή τον Παναθηναϊκό με τον ίδιο προπονητή για 6 χρόνια χωρίς πρωτάθλημα? Αστεία πράγματα. Δυστυχώς εμείς δεν έχουμε μάθει πως οι μεγάλες ομάδες χτίζονται σε βάθος χρόνου και με υπομονή. Ελπίζω τουλάχιστον στον μπασκετικό Ολυμπιακό να δοθεί ο χρόνος στον Παναγιώτη Γιαννάκη να δημιουργήσει μια μεγάλη ομάδα ανεξάρτητα από τα φετινά αποτελέσματα. Στο ποδόσφαιρο είναι ουτοπία να ελπίζει κανείς κάτι τέτοιο.

Ένα από τα όνειρά μου που έχω πραγματοποιήσει είναι να παρακολουθήσω αγώνα του Ολυμπιακού στο Old Trafford εναντίον της Man Utd. Θα μείνει όμως απραγματοποίητο να παρακολουθήσω από κοντά τις ίδιες ομάδες σε τελικό του Champions League. Εκτός και αν κάποτε βρούμε το δικό μας Ferguson…….

Αξιοποίηση Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων

Την προηγούμενη εβδομάδα πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το Διεθνές Συνέδριο του Τ.Ε.Ε. με θέμα την αξιοποίηση των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων και έργων αλλά και τις επιπτώσεις από τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στις πόλεις του Πεκίνου, της Αθήνας, του Σίδνεϊ και της Βαρκελώνης .
Όταν αναλάβαμε τη διοργάνωση η κυριότερη ανησυχία στο εσωτερικό αλλά κυρίως στο εξωτερικό, ήταν αν είμαστε σε θέση να τα καταφέρουμε εμπρόθεσμα, αν θα έχουμε ολοκληρώσει τα έργα σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΔΟΕ εντός των αντιστοίχων χρονοδιαγραμμάτων. Οι αμφιβολίες όλων είχαν ένα βάσιμο επιχείρημα: η Ελλάδα ήταν η μικρότερη χώρα στην οποία ανατέθηκε ποτέ η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Ταυτόχρονα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι από τη φύση τους ένα προϊόν πολύ μεγάλης κλίμακας το οποίο συνεχώς διογκώνεται.

Τι σήμαινε όμως αυτό πρακτικά για την Αθήνα; Η αναβάθμιση της υφιστάμενης υποδομής και των εγκαταστάσεων ήταν εκ των ων ουκ άνευ για την Ολυμπιακή πόλη. Ταυτόχρονα, μέσα σε πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα χωροθετήθηκαν, σχεδιάσθηκαν, δημοπρατηθήκαν και κατασκευάστηκαν τόσα έργα, που αν συνεχίζαμε με τους κανονικούς ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας, θα υλοποιούνταν σε διάστημα μεγαλύτερο των 20-25 ετών. Μέσα στην τριετία 2001-2003, κατασκευάστηκαν ή αναβαθμίστηκαν 32 αγωνιστικές και μη εγκαταστάσεις, κατασκευάστηκε το Ολυμπιακό Χωριό στις λεκάνες Αχαρνών [που ήταν μία νέα πόλη χωρητικότητας 20.000 ατόμων, με 2.300 νέα διαμερίσματα σε 370 περίπου κτίρια] και άλλα 7 έργα φιλοξενίας και διαμονής. Παράλληλα, είχαμε την υλοποίηση στην Αθήνα 22 οδικών έργων, 3 έργων μέσων σταθερής τροχιάς και 150 έργων αστικών αναπλάσεων. Το σύνολο των εργολαβιών που σχετίζονταν με τους Ολυμπιακούς Αγώνες εντός και εκτός Αθηνών -είτε αφορούσε σε αναβαθμίσεις είτε σε νέες κατασκευές- ξεπερνούσε τις 350!
Για το σχεδιασμό, δημοπράτηση, κατασκευή και παρακολούθηση αυτών των 350 εργολαβιών συμμετείχαν πολλές εκατοντάδες Ελλήνων μηχανικών. Η συμβολή του τεχνικού κόσμου της χώρας στην πραγματοποίηση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας ήταν και είναι ανεκτίμητη. Η διεξαγωγή των Αγώνων δεν θα ήταν εφικτή χωρίς το όραμα και την σπουδαία προσπάθεια των Ελλήνων Μηχανικών. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων κατασκευάστηκαν έργα υψηλής τεχνικής δυσκολίας σε περιορισμένο χρόνο και με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, τα οποία κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν σε καμία άλλη χώρα. Ο τεχνικός κόσμος της Ελλάδας στελέχωσε τις εταιρείες κατασκευής, τις ειδικές υπηρεσίες έργων των υπουργείων, τους κοινωφελείς οργανισμούς και την Οργανωτική Επιτροπή, ενεπλάκη στη δημιουργία της σχετικής νομοθεσίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, εργάστηκε σκληρά και συνεισέφερε τα μέγιστα. Δεν μπορούμε βέβαια να αγνοήσουμε το γεγονός ότι πίσω από την άρτια διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, υπήρχε η ισχυρή πολιτική βούληση και υψηλή κοινωνική αποδοχή. Οι Έλληνες πίστεψαν στο όραμα των Αγώνων και της επόμενης ημέρας, και οι Έλληνες μηχανικοί υλοποίησαν έργα τέτοιας κλίμακας κάτω από την πίεση του χρόνου και των αμετακίνητων προθεσμιών.
Εκτός από τα παραπάνω, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας είχαμε την τύχη να προΐστανται και σε πολιτικό και σε υπηρεσιακό επίπεδο προσωπικότητες με αποφασιστικότητα και ικανότητες, οι οποίες συνέτειναν καθοριστικά στην επιτυχία του σχεδιασμού. Έτσι κατορθώσαμε αυτό που για πολλούς φαινόταν ακατόρθωτο. Να διοργανώσουμε τους καλύτερους Ολυμπιακούς Αγώνες. Είναι όμως αυτό αρκετό;

Το ερώτημα είναι: σε ποιο βαθμό αποτέλεσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας το όχημα για μία καλύτερη πόλη; Η βελτίωση των υποδομών και των μεταφορών είναι αναμφισβήτητα η σημαντικότερη κληρονομιά της πόλης. Στο επίπεδο των συγκοινωνιών και των μεταφορών, η μετα-Ολυμπιακή Αθήνα είναι μια άλλη πόλη. Η βελτίωση υφιστάμενων οδικών δικτύων, η κατασκευή νέων ανήκουν στην κατηγορία των έργων που ωφέλησαν και ωφελούν τους κατοίκους του λεκανοπεδίου στην καθημερινότητά τους. Ομοίως και τα έργα των μέσων σταθερής τροχιάς, που βελτίωσαν σημαντικά το επίπεδο των μαζικών μεταφορών της πρωτεύουσας.
Σε ό,τι αφορά στις εγκαταστάσεις, η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη. Μετά τη λήξη των Αγώνων, η Αθήνα απέκτησε μεν 17 νέες αγωνιστικές εγκαταστάσεις, αλλά στην παρούσα φάση μόνο τρεις έχουν αθλητική δραστηριότητα. Η πόλη της Αθήνας ομολογουμένως δεν μπορεί να υποστηρίξει και να συντηρήσει μεταολυμπιακά τόσες πολλές αθλητικές εγκαταστάσεις χωρητικότητας ίσης με αυτή των Ολυμπιακών Αγώνων. Από την άλλη όμως, μόνο μία κλειστή εγκατάσταση [από τις εννέα νέες] με αθλητική χρήση δεν μπορεί να θεωρείται ικανοποιητική κληρονομιά για τη νεολαία της πόλης.
Πολλές από τις αρχικά σχεδιασμένες ως προσωρινές εγκαταστάσεις για τους Ολυμπιακούς Αγώνες έγιναν μόνιμες και μετα-Ολυμπιακά απέκτησαν διαφορετικές χρήσεις. Έτσι η πόλη μας γέμισε με νέα εμπορικά κέντρα, νέους συναυλιακούς χώρους και πολιτιστικά κέντρα, χωρίς να υπάρχει ένας συνολικός σχεδιασμός για την ένταξή τους στον πολεοδομικό, κοινωνικό και οικονομικό ιστό της πόλης.
Αξίζει ίσως να ασχοληθούμε περισσότερο με το μέτωπο της παραλιακής ζώνης από το Φάληρο μέχρι το Ελληνικό και το μεγαλόπνοο σχέδιο της σύνδεσης της πόλης με τη θάλασσα. Πέντε χρόνια μετά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, οι κάτοικοι της πρωτεύουσας δεν έχουν αντιληφθεί ακόμα αυτή τη σύνδεση. Από όλες τις εγκαταστάσεις της παραλιακής ζώνης λειτουργεί μόνο το ένα κλειστό γήπεδο του Ελληνικού ως αθλητική εγκατάσταση και το κλειστό γυμναστήριο του Φαλήρου [taekwondo] ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις μεταξύ του γηπέδου του μπιτς βόλεϊ και του taekwondo στην παραλία του Μοσχάτου είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους αναξιοποίητες. Ταυτόχρονα, η ζώνη μεταξύ των εκβολών των δύο ποταμών [Κηφισού και Ιλισού], στην οποία προβλεπόταν να γίνει παράκτιο οικολογικό πάρκο, είναι εγκαταλελειμμένη και θυμίζει παλαιότερες εικόνες εναπόθεσης απορριμμάτων. Ακόμα και στο χώρο του παλιού Ιπποδρόμου, όπου χωροθετείται η νέα Λυρική Σκηνή και χώρος πάρκου, η ημερομηνία ολοκλήρωσης του έργου είναι αρχικά το 2015, εννέα χρόνια μετά την ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Από την άλλη, το Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού βρίσκεται ακόμα στα σχέδια. Ο πολυδιαφημισμένος σχεδιασμός για την ελεύθερη πρόσβαση των πεζών στο παραλιακό μέτωπο και την ενοποίησή του με το Πάρκο του Ελληνικού αποδείχθηκε στην πράξη μεγαλεπήβολος και ουτοπικός.

Το ζητούμενο επομένως με την ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μόνο η άρτια διεξαγωγή τους και η άψογη λειτουργία της πόλης κατά τη διάρκεια του δεκαπενθήμερου των Αγώνων. Είναι η αναγωγή αυτού του δεκαπενθημέρου σε στρατηγικό σχεδιασμό και υλοποίηση ενός συνολικού προγράμματος αναβάθμισης και προώθησης της διοργανώτριας πόλης. Μόνο όταν οι Ολυμπιακές και οι μετα-Ολυμπιακές ανάγκες μίας πόλης φτάσουν στο ιδανικό σημείο υψηλής ταύτισης, μπορούμε να μιλάμε για Ολυμπιακή κληρονομιά υψηλού βεληνεκούς.
Ο ρόλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής προς την κατεύθυνση της εξασφάλισης της Ολυμπιακής κληρονομιάς είναι καθοριστικός. Στην περίπτωση της Αθήνας πάντως δεν φάνηκε να αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για τις Επιτροπές Συντονισμού, που επισκέπτονταν σε τακτά χρονικά διαστήματα την πόλη μας. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα πολύ ισχυρό προϊόν μάρκετινγκ της παγκόσμιας αγοράς και ένα πολυδιάστατο γεγονός με τεράστια επίδραση. Οι ισχυροί της ΔΟΕ ασχολούνται πολύ περισσότερο με τη διεξαγωγή του κάθε τέσσερα χρόνια, παρά με τη βιωσιμότητα του προϊόντος συνολικά.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν πάρει τα τελευταία χρόνια γιγαντιαίες διαστάσεις. Με τους ρυθμούς ανάπτυξής τους και με πολύ πρόχειρους υπολογισμούς, προκύπτει ότι οι πόλεις που θα έχουν τη δυνατότητα να τους φιλοξενήσουν [από οικονομική και πολεοδομική άποψη] είναι λίγες, ειδικά αν λάβουμε υπ’ όψιν τον περιορισμό να μην έχουν διοργανωθεί Ολυμπιακοί Αγώνες από την ίδια πόλη στο άμεσο παρελθόν. Είναι θέμα χρόνου να συνειδητοποιήσει και η ΔΟΕ ότι ο αριθμός των πόλεων που μπορούν να διεκδικήσουν την υποψηφιότητα της διοργάνωσής τους λιγοστεύει επικίνδυνα. Το προϊόν θα πρέπει να γίνει ξανά ελκυστικό για τις πιθανές υποψήφιες πόλεις, για να εξασφαλιστεί έτσι η βιωσιμότητα των Αγώνων. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή θα πρέπει να σταθεί δίπλα σε κάθε διοργανώτρια πόλη ως αξιόπιστος σύμβουλος και όχι ως απαιτητικός πελάτης. Είναι αναγκαίο να μεταλαμπαδεύει την εμπειρία και την τεχνογνωσία όχι μόνο σε ό,τι αφορά στη διεξαγωγή των Αγώνων, αλλά και στη μετα-Ολυμπιακή αναβάθμιση και την υλοποίηση ενός στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης.

Το συμπέρασμα λοιπόν είναι πως η μετα-Ολυμπιακή αξιοποίηση των εγκαταστάσεων και έργων δεν πληροί τις προϋποθέσεις για να χαρακτηρισθεί ως αξιόλογη κληρονομιά για την πόλη. Ο αρχικός σχεδιασμός για τη μετα-Ολυμπιακή χρήση δεν λήφθηκε καθόλου υπ’ όψιν και η τωρινή υλοποίηση κινείται προς εντελώς διαφορετική και λανθασμένη κατεύθυνση. Για να μην χάσουμε ολοκληρωτικά το στοίχημα της Ολυμπιακής κληρονομιάς επιβάλλεται να εξασφαλίσουμε στην πόλη, έστω και τώρα, πέντε χρόνια μετά τους Αγώνες, αυτό που είχαμε υποσχεθεί τουλάχιστον σε σχέση με το παραλιακό μέτωπο και το Πάρκο του Ελληνικού.