Ξεκινώντας την συζήτηση για τα ιδιωτικά έργα θα πρέπει να θέσουμε μια βασική παραδοχή. Τα ιδιωτικά έργα δεν αφορούν μόνο τον κύριο του έργου ή τον επιβλέποντα μηχανικό, αλλά είναι έργα ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Στεγάζουν τον Έλληνα πολίτη και οικογενειακά και επαγγελματικά, χρησιμοποιούνται από τον μέσο πολίτη στην καθημερινότητά του περισσότερο απ' ό,τι τα δημόσια έργα και τελικά οποιαδήποτε αστοχία σε αυτά μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερες καταστροφές και απώλειες από ό,τι μια επιμέρους αστοχία σε ένα δημόσιο έργο.
Βλέποντάς το, λοιπόν, με αυτό το πρίσμα είναι τεράστια παράλειψη της ελληνικής πολιτείας, όχι μόνο σήμερα αλλά εδώ και δεκαετίες, εδώ και πενήντα χρόνια από την εποχή της έξαρσης της αντιπαροχής που δεν θέσπισε και δεν ασχολήθηκε ποτέ να θεσπίσει κανόνες και αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο ιδιωτικών έργων, ένα θεσμικό πλαίσιο που θα πρέπει να κατανέμει ρόλους, ευθύνες, αρμοδιότητες και συνέπειες βέβαια και ταυτόχρονα να περιλαμβάνει διαδικασίες πιστοποίησης τόσο των ανθρωπίνων παραγόντων που συμμετέχουν, όσο και των υλικών.
Κάνοντας ένα σύντομο ιστορικό θα δούμε ότι η προσπάθεια δημιουργίας για το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων έχει ξεκινήσει πριν από τριάντα χρόνια, το 1978.
Το1985 για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκε η ανάγκη καθορισμού των υποχρεώσεων των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων με τον Ν1577/85 περί Γ.Ο.Κ. στην παράγραφο 8 του άρθρου 22.
Η συγκεκριμένη παράγραφος τροποποιείται στη συνέχεια με τον Ν2831 του 2000 και πλέον προβλέπεται η έγκριση προεδρικού διατάγματος για την σύσταση Μητρώου Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων.
Το Φεβρουάριο του 2004 το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. αποστέλλει σε όλους τους φορείς ένα σχέδιο προεδρικού διατάγματος για το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων, αλλά δυστυχώς αμέσως μετά τις εκλογές του 2004 το θέμα πάγωσε.
Το 2006 συστάθηκε μια Επιτροπή, η οποία μάλιστα έπρεπε μέχρι τον Ιούνιο του ίδιου έτους να έχει ολοκλήρωσε τα αποτελέσματα της, αλλά δεν έχει ως τώρα αποτελέσματα, έχει συνεδριάσει μόνο μία φορά χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα, ενώ από το καλοκαίρι του 2006 το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος κινεί την διαδικασία για το θέμα, αποστέλλει τις απόψεις του προς το Υπουργείο, το καλεί να προχωρήσει στην έκδοση του προεδρικού διατάγματος και ταυτόχρονα πραγματοποιείται και μία ημερίδα με θέμα το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων, όπου εκφράζονται πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις, οι οποίες έχουν κωδικοποιηθεί από την μόνιμη Επιτροπή του Τ.Ε.Ε. των ιδιωτικών έργων και την μόνιμη Επιτροπή οικοδομικής δραστηριότητας.
Απ' όλα αυτά γίνεται εύκολα αντιληπτό πως εάν το Τεχνικό Επιμελητήριο δεν πιέσει με ιδιαίτερη αποφασιστικότητα την πολιτεία και το Υπουργείο Χωροταξίας και δημοσίων έργων, δεν φαίνεται να υπάρχει πολιτική βούληση για την έκδοση του συγκεκριμένου προεδρικού διατάγματος που προβλέπεται στον νόμο του 2000 και θα έπρεπε να έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό.
Ποιο είναι όμως το σημερινό καθεστώς στην παραγωγή ιδιωτικών έργων; Από τα στατιστικά στοιχεία που έχουμε προκύπτει ότι περίπου το 75% το σύνολο των εκδιδομένων οικοδομικών αδειών είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους και σχεδόν εξολοκλήρου όλα αυτά τα έργα κατασκευάζονται από τον κύριο του έργου με αυτεπιστασία.
Δηλαδή, ο κύριος του έργου παίρνει την θέση του γενικού εργολάβου και αναθέτει τις επιμέρους εργασίες είτε σε υπεργολάβους είτε σε μεμονωμένους τεχνίτες. Αυτό το είδος του έργου καλείται ουσιαστικά να επιβλέψει ο επιβλέπων μηχανικός.
Σε αυτή την διαδικασία όμως κανείς από όλους τους προαναφερθέντες, πλην του επιβλέποντος μηχανικού, δεν διαθέτει καμία πιστοποίηση, ούτε την γνώση και την δυνατότητα για να εκτελέσει την εργασία την οποία αναλαμβάνει.
Αντίστοιχη κατάσταση παρουσιάζεται και σε ένα μικρό ποσοστό μεγάλων ιδιωτικών έργων που κατασκευάζονται από γενικό εργολάβο, καθώς τόσο ο εργολάβος όσο οι υπεργολάβοι που αναλαμβάνουν να κατασκευάσουν το μέρος του έργου ή οι μεμονωμένοι τεχνίτες που χρησιμοποιούνται, δεν διαθέτουν καμία πιστοποίηση.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι ότι οποιαδήποτε κακοτεχνίες ή σωρεία κακοτεχνιών και προβλημάτων που παρουσιάζονται σε πολλά ιδιωτικά έργα, σε οποιοδήποτε ιδιωτικό έργο είτε μικρό είτε μεγάλο, ως ευθύνη πλημμελούς επίβλεψης να αποδίδεται στον επιβλέποντα μηχανικό, που είναι το μόνο πιστοποιημένο άτομο σε όλη αυτή την διαδικασία. Ενώ κανονικά ο ρόλος του μηχανικού είναι μόνο η εφαρμογή των εγκεκριμένων μελετών, αλλά στην πράξη εν τέλει απολογείται για τις όποιες κακοτεχνίες υπάρχουν συνολικά στο έργο.
Πολύ σημαντική παράμετρος στην παραγωγή των ιδιωτικών έργων είναι επίσης και τα χρησιμοποιούμενα υλικά, τα οποία πλην του ονόματός τους με κάποιες εξαιρέσεις είναι αγνώστων λοιπών στοιχείων.
Άρα λοιπόν, συνοπτικά βλέπουμε ότι οποιεσδήποτε κακοτεχνίες, οποιαδήποτε προβλήματα στην ποιότητα, στα υλικά με άγνωστες επιπτώσεις για τον χρήστη ή τους χρήστες και το περιβάλλον, δημιουργούν τεράστια προβλήματα στα ιδιωτικά έργα και το μόνο τελικά άτομο που μπορεί να έχει ευθύνη για όλα αυτά να είναι ο επιβλέπον μηχανικός, κάτι το οποίο είναι εντελώς λάθος.
Θα πρέπει, λοιπόν, με το προεδρικό διάταγμα να καθοριστούν και να εξειδικευτούν οι αρμοδιότητες, οι υποχρεώσεις, οι ευθύνες όλων των παραγόντων οι οποίοι συμμετέχουν καθ' οποιοδήποτε τρόπο στην παραγωγή των ιδιωτικών οικοδομικών έργων και αυτοί είναι ο κύριος του έργου, ο μελετητής μηχανικός, ο επιβλέπων μηχανικός, ο γενικός εργολάβος, ο κατ’ είδος εργασίας υπεργολάβος, ο τεχνίτης, αλλά ταυτόχρονα και οι παραγωγοί δομικών υλικών, οι προμηθευτές δομικών υλικών και κατά περίπτωση αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες και τα στελέχη τους.
Επίσης, θα πρέπει να οριστούν κατά περίπτωση και τα κριτήρια, οι προϋποθέσεις και οι διαδικασίες βάσει των οποίων οι εργολάβοι, οι υπεργολάβοι, οι παραγωγοί και οι προμηθευτές θα εντάσσονται σε αντίστοιχο μητρώο μέσα από το οποίο θα πιστοποιείται η πληρότητα, η ποιότητα και αξιοπιστία των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλά και των υλικών και να καθοριστεί ο τρόπος επιμερισμό των ευθυνών όλων των παραπάνω προσώπων, το είδος των κυρώσεων και τα κριτήρια.
Επομένως, είναι απαραίτητο με το προεδρικό διάταγμα που θα πρέπει να εκδοθεί άμεσα να υπάρξει επαναπροσδιορισμός της πυραμίδας των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων, αλλά και ταυτόχρονα να υπάρξουν διακριτοί και πιστοποιημένοι ρόλοι και ευθύνες ανάμεσα στους παραπάνω συντελεστές της πυραμίδας.
Στο σχέδιο προεδρικού διατάγματος που έχει κατατεθεί αυτή τη στιγμή, θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε ορισμένα προβλήματα.
Ένα πρόβλημα είναι ο αποκλεισμός από το ΜΗ.Κ.Ι.Ε. των μελετητών δημοσίων έργων, που ως επί το πλείστον είναι μηχανικοί ΑΕΙ.
Στο μητρώο κατασκευαστών θα πρέπει να είναι δυνατή η εγγραφή για όλους τους μηχανικούς του Τεχνικού Επιμελητηρίου, οι οποίοι από τον τίτλο τους προφανώς και διαθέτουν την δυνατότητα και την ικανότητα να μελετούν, να επιβλέπουν και να κατασκευάζουν έργα.
Επίσης, μια άλλη παράμετρος είναι ότι το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος θέτει μόνο οικονομικά και ποσοτικά κριτήρια, όπως τα τετραγωνικά μέτρα για την εγγραφή στο μητρώο, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν και ως στοιχεία αποκλεισμού κυρίως για τους νεότερους μηχανικούς και από μόνα τους δεν διασφαλίζουν την ποιότητα των έργων.
Αναλυτική και πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση των κριτηρίων πιστοποίησης για την εγγραφή στο μητρώο έχει κατατεθεί από το Τ.Ε.Ε. κεντρικής Μακεδονίας η οποία θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
Σχετικά με τις πιστοποιήσεις των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων, σε ό,τι αφορά το ανθρώπινο δυναμικό η πιστοποίηση για όλες τις βαθμίδες θα πρέπει να γίνεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο. Η σχετική πρόταση που ήδη το ΤΕΕ επεξεργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση, προτείνει το Τεχνικό Επιμελητήριο να είναι ο φορέας πιστοποίησης όλων των τεχνικών επαγγελμάτων, με διαβαθμίσεις, βέβαια, ανάλογα με την κατάταξη και την βαθμίδα.
Για τα υλικά η πιστοποίηση θα πρέπει να αποτελεί υποχρέωση και αρμοδιότητα του κράτους και σε καμία περίπτωση να μην βαρύνει τον επιβλέποντα μηχανικό.
Προφανώς βέβαια το Τ.Ε.Ε. σε συνεργασία με τον ΕΛΟΤ θα προχωρήσει και σε διαδικασίες πιστοποίησης των υλικών, αλλά όσον αφορά την ευθύνη σε περίπτωση που κάποιο υλικό δεν είναι αυτό το οποίο θα πρέπει με βάση τις προδιαγραφές, δεν είναι δυνατόν και σε αυτή την περίπτωση ο επιβλέπον μηχανικός να έχει την ευθύνη, θα πρέπει να είναι υπεύθυνο το κράτος για να εξετάζει αυτή την διαδικασία.
Πολύ βασικό στοιχείο στην θέσπιση του Μητρώου Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων και είναι και ένα σημείο διαφωνίας με άλλους παράγοντες, όχι μηχανικούς, είναι ο διαχωρισμός ανάμεσα στην εμπορική δραστηριότητα και την κατασκευαστική δραστηριότητα.
Η κατασκευαστική δραστηριότητα αφορά μόνο τους μηχανικούς, είναι άλλο πράγμα να είσαι κατασκευαστής και άλλο πράγμα έμπορος, να πουλάς διαμερίσματα. Σε κάθε περίπτωση για το κατασκευαστικό κομμάτι υπεύθυνος θα πρέπει να είναι μόνο ο αρμόδιος, που δεν είναι άλλος από τον μηχανικό και αυτό θα πρέπει να το διασφαλίσει το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων.
Ο διαχωρισμός της επιχειρηματικής από την επιστημονική και τεχνική ιδιότητα θα οδηγήσει σε αποσαφήνιση των ρόλων και τελικά σε υγιέστερο σύστημα παραγωγής.
Βέβαια το μητρώο κατασκευής ιδιωτικών έργων και τα ιδιωτικά έργα δεν είναι μόνο τα οικοδομικά και γι' αυτό θα πρέπει να θεσπιστούν και να προβλεφθούν όλες οι κατηγορίες των ιδιωτικών έργων, εκτός από τα οικοδομικά και τα ηλεκτρομηχανολογικά και τα έργα επισκευής φέροντος οργανισμού κτιρίων και τα λιμενικά έργα, τα έργα οδοποιίας, τα συγκοινωνιακά και τα ενεργειακά έργα.
Επιγραμματικά κάποιες προϋποθέσεις για τη δημιουργία των μητρώων κατασκευαστών, θα πρέπει να είναι:
Δημιουργία Επιτροπής πιστοποίησης δεξιοτήτων προσώπων σύμφωνα με το πρότυπο ISO1704 από το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας.
Δημιουργία σε συνεργασία με τους ήδη υπάρχοντες φορείς το ΙΕΚΕΜ και το ΙΟΚ σεμιναρίων εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Συνεργασία, όπως είπα προηγουμένως, του Τεχνικού Επιμελητηρίου με τον αντίστοιχο φορέα τον ΕΛΟΤ για την πιστοποίηση των υλών και των υλικών.
Ταυτόχρονα οι προϋποθέσεις για τη λειτουργία των μητρώων θα είναι:
Δημιουργία ειδικών συμβάσεων αναλόγως της κατηγορίας μητρώου και της ειδικότητας, οι οποίες θα συνάπτονται ανάμεσα στον εγγεγραμμένο του ΜΗ.Κ.Ι.Ε. και τον κύριο του έργου για την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας.
Θέσπιση εγγύησης καλής εκτέλεσης του έργου για κάθε εγγεγραμμένο στα μητρώα μέσω εγγυητικών, αντί της θέσπισης οικονομικών ορίων εγγραφής.
Θέσπιση ανώτατου ορίου όγκου κτιρίου για την κατασκευή έργων με αυτεπιστασία, εκτός, βέβαια, από κάποιες ειδικές περιπτώσεις.
Ενημέρωση των αρμόδιων φορέων του Ι.Κ.Α. και της ΣΔΟΕ με τα στοιχεία των μητρώων για την υποχρεωτική χρήση μόνο εγγεγραμμένων σε αυτά για την παραγωγή των έργων ή και μεμονωμένων εργασιών.
Οι προϋποθέσεις εγγραφής στα μητρώα, στα μητρώα συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων θα εγγράφονται φυσικά ή νομικά πρόσωπα που θα διαθέτουν πιστοποίηση της ικανότητάς τους από τον αρμόδιο φορέα να αναλαμβάνουν ή με οποιοδήποτε τρόπο να συμμετέχουν στην κατασκευή έργων εν όλο ή εν μέρει.
Οι εγγεγραμμένοι θα ταξινομούνται σε κατηγορίες αναλόγως του σχήματος που δηλώνεται.
Πρώτον, εργολάβος, ο οποίος θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις, την εμπειρία και τα λοιπά, απαραίτητα στοιχεία για την οργάνωση της κατασκευής του συνόλου του έργου.
Ο υπεργολάβος που θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις, την εμπειρία και τα λοιπά απαραίτητα στοιχεία για την κατασκευή τμήματος του έργου.
Ο τεχνίτης αντίστοιχα θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις και την εμπειρία για την εκτέλεση συγκεκριμένης εργασίας ή εργασιών του έργου.
Αντίστοιχα, μητρώο για τον παραγωγό υλών υλικών κατασκευής και διανομέα υλών υλικών κατασκευής.
Όλες οι παραπάνω γενικές κατηγορίες θα διαθέτουν υποκατηγορίες αναλόγως της εμπειρίας και της γνώσης του αντικείμενου και άλλων στοιχείων των εγγεγραμμένων στα μητρώα και για την αλλαγή αυτής θα γίνεται με την υποβολή των απαραίτητων από την αρμόδια Επιτροπή στοιχείων.
Σε κάθε περίπτωση, η εγγραφή στα μητρώα κατασκευαστών θα είναι δυνατή για όλους τους μηχανικούς του Τ.Ε.Ε., οι οποίοι διαθέτουν την ικανότητα από τον τίτλο τους και μόνο να μελετούν, να επιβλέπουν και να κατασκευάζουν τα έργα.
Τέλος, κάποια προτεινόμενα μέτρα για την διασφάλιση του ελέγχου ποιότητας και της ασφάλειας των ιδιωτικών έργων. Προτείνεται η ενοποίηση ελεγκτικών μηχανισμών έργων του κράτους και η δημιουργία επιθεώρησης ιδιωτικών έργων με ταυτόχρονη καθιέρωση του θεσμού των ορκωτών ελεγκτών μηχανικών, η καθιέρωση αδιάβλητου δειγματοληπτικού συστήματος ελέγχου των κατασκευών σεβαστού από όλους τους εμπλεκόμενους για την ανύψωση του κύρους των μηχανικών και την πάταξη της διαφθοράς και εφαρμογή νομοθετικών μέτρων για την βελτίωση των κατασκευών, όπως το ‘πράσινο κουτί’ στις οικοδομές ταυτόχρονα προώθηση κανόνων πιστοποίησης ποιότητας υλικών και κατασκευαστών.
Βλέποντάς το, λοιπόν, με αυτό το πρίσμα είναι τεράστια παράλειψη της ελληνικής πολιτείας, όχι μόνο σήμερα αλλά εδώ και δεκαετίες, εδώ και πενήντα χρόνια από την εποχή της έξαρσης της αντιπαροχής που δεν θέσπισε και δεν ασχολήθηκε ποτέ να θεσπίσει κανόνες και αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο ιδιωτικών έργων, ένα θεσμικό πλαίσιο που θα πρέπει να κατανέμει ρόλους, ευθύνες, αρμοδιότητες και συνέπειες βέβαια και ταυτόχρονα να περιλαμβάνει διαδικασίες πιστοποίησης τόσο των ανθρωπίνων παραγόντων που συμμετέχουν, όσο και των υλικών.
Κάνοντας ένα σύντομο ιστορικό θα δούμε ότι η προσπάθεια δημιουργίας για το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων έχει ξεκινήσει πριν από τριάντα χρόνια, το 1978.
Το1985 για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκε η ανάγκη καθορισμού των υποχρεώσεων των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων με τον Ν1577/85 περί Γ.Ο.Κ. στην παράγραφο 8 του άρθρου 22.
Η συγκεκριμένη παράγραφος τροποποιείται στη συνέχεια με τον Ν2831 του 2000 και πλέον προβλέπεται η έγκριση προεδρικού διατάγματος για την σύσταση Μητρώου Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων.
Το Φεβρουάριο του 2004 το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. αποστέλλει σε όλους τους φορείς ένα σχέδιο προεδρικού διατάγματος για το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων, αλλά δυστυχώς αμέσως μετά τις εκλογές του 2004 το θέμα πάγωσε.
Το 2006 συστάθηκε μια Επιτροπή, η οποία μάλιστα έπρεπε μέχρι τον Ιούνιο του ίδιου έτους να έχει ολοκλήρωσε τα αποτελέσματα της, αλλά δεν έχει ως τώρα αποτελέσματα, έχει συνεδριάσει μόνο μία φορά χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα, ενώ από το καλοκαίρι του 2006 το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος κινεί την διαδικασία για το θέμα, αποστέλλει τις απόψεις του προς το Υπουργείο, το καλεί να προχωρήσει στην έκδοση του προεδρικού διατάγματος και ταυτόχρονα πραγματοποιείται και μία ημερίδα με θέμα το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων, όπου εκφράζονται πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις, οι οποίες έχουν κωδικοποιηθεί από την μόνιμη Επιτροπή του Τ.Ε.Ε. των ιδιωτικών έργων και την μόνιμη Επιτροπή οικοδομικής δραστηριότητας.
Απ' όλα αυτά γίνεται εύκολα αντιληπτό πως εάν το Τεχνικό Επιμελητήριο δεν πιέσει με ιδιαίτερη αποφασιστικότητα την πολιτεία και το Υπουργείο Χωροταξίας και δημοσίων έργων, δεν φαίνεται να υπάρχει πολιτική βούληση για την έκδοση του συγκεκριμένου προεδρικού διατάγματος που προβλέπεται στον νόμο του 2000 και θα έπρεπε να έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό.
Ποιο είναι όμως το σημερινό καθεστώς στην παραγωγή ιδιωτικών έργων; Από τα στατιστικά στοιχεία που έχουμε προκύπτει ότι περίπου το 75% το σύνολο των εκδιδομένων οικοδομικών αδειών είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους και σχεδόν εξολοκλήρου όλα αυτά τα έργα κατασκευάζονται από τον κύριο του έργου με αυτεπιστασία.
Δηλαδή, ο κύριος του έργου παίρνει την θέση του γενικού εργολάβου και αναθέτει τις επιμέρους εργασίες είτε σε υπεργολάβους είτε σε μεμονωμένους τεχνίτες. Αυτό το είδος του έργου καλείται ουσιαστικά να επιβλέψει ο επιβλέπων μηχανικός.
Σε αυτή την διαδικασία όμως κανείς από όλους τους προαναφερθέντες, πλην του επιβλέποντος μηχανικού, δεν διαθέτει καμία πιστοποίηση, ούτε την γνώση και την δυνατότητα για να εκτελέσει την εργασία την οποία αναλαμβάνει.
Αντίστοιχη κατάσταση παρουσιάζεται και σε ένα μικρό ποσοστό μεγάλων ιδιωτικών έργων που κατασκευάζονται από γενικό εργολάβο, καθώς τόσο ο εργολάβος όσο οι υπεργολάβοι που αναλαμβάνουν να κατασκευάσουν το μέρος του έργου ή οι μεμονωμένοι τεχνίτες που χρησιμοποιούνται, δεν διαθέτουν καμία πιστοποίηση.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι ότι οποιαδήποτε κακοτεχνίες ή σωρεία κακοτεχνιών και προβλημάτων που παρουσιάζονται σε πολλά ιδιωτικά έργα, σε οποιοδήποτε ιδιωτικό έργο είτε μικρό είτε μεγάλο, ως ευθύνη πλημμελούς επίβλεψης να αποδίδεται στον επιβλέποντα μηχανικό, που είναι το μόνο πιστοποιημένο άτομο σε όλη αυτή την διαδικασία. Ενώ κανονικά ο ρόλος του μηχανικού είναι μόνο η εφαρμογή των εγκεκριμένων μελετών, αλλά στην πράξη εν τέλει απολογείται για τις όποιες κακοτεχνίες υπάρχουν συνολικά στο έργο.
Πολύ σημαντική παράμετρος στην παραγωγή των ιδιωτικών έργων είναι επίσης και τα χρησιμοποιούμενα υλικά, τα οποία πλην του ονόματός τους με κάποιες εξαιρέσεις είναι αγνώστων λοιπών στοιχείων.
Άρα λοιπόν, συνοπτικά βλέπουμε ότι οποιεσδήποτε κακοτεχνίες, οποιαδήποτε προβλήματα στην ποιότητα, στα υλικά με άγνωστες επιπτώσεις για τον χρήστη ή τους χρήστες και το περιβάλλον, δημιουργούν τεράστια προβλήματα στα ιδιωτικά έργα και το μόνο τελικά άτομο που μπορεί να έχει ευθύνη για όλα αυτά να είναι ο επιβλέπον μηχανικός, κάτι το οποίο είναι εντελώς λάθος.
Θα πρέπει, λοιπόν, με το προεδρικό διάταγμα να καθοριστούν και να εξειδικευτούν οι αρμοδιότητες, οι υποχρεώσεις, οι ευθύνες όλων των παραγόντων οι οποίοι συμμετέχουν καθ' οποιοδήποτε τρόπο στην παραγωγή των ιδιωτικών οικοδομικών έργων και αυτοί είναι ο κύριος του έργου, ο μελετητής μηχανικός, ο επιβλέπων μηχανικός, ο γενικός εργολάβος, ο κατ’ είδος εργασίας υπεργολάβος, ο τεχνίτης, αλλά ταυτόχρονα και οι παραγωγοί δομικών υλικών, οι προμηθευτές δομικών υλικών και κατά περίπτωση αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες και τα στελέχη τους.
Επίσης, θα πρέπει να οριστούν κατά περίπτωση και τα κριτήρια, οι προϋποθέσεις και οι διαδικασίες βάσει των οποίων οι εργολάβοι, οι υπεργολάβοι, οι παραγωγοί και οι προμηθευτές θα εντάσσονται σε αντίστοιχο μητρώο μέσα από το οποίο θα πιστοποιείται η πληρότητα, η ποιότητα και αξιοπιστία των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλά και των υλικών και να καθοριστεί ο τρόπος επιμερισμό των ευθυνών όλων των παραπάνω προσώπων, το είδος των κυρώσεων και τα κριτήρια.
Επομένως, είναι απαραίτητο με το προεδρικό διάταγμα που θα πρέπει να εκδοθεί άμεσα να υπάρξει επαναπροσδιορισμός της πυραμίδας των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων, αλλά και ταυτόχρονα να υπάρξουν διακριτοί και πιστοποιημένοι ρόλοι και ευθύνες ανάμεσα στους παραπάνω συντελεστές της πυραμίδας.
Στο σχέδιο προεδρικού διατάγματος που έχει κατατεθεί αυτή τη στιγμή, θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε ορισμένα προβλήματα.
Ένα πρόβλημα είναι ο αποκλεισμός από το ΜΗ.Κ.Ι.Ε. των μελετητών δημοσίων έργων, που ως επί το πλείστον είναι μηχανικοί ΑΕΙ.
Στο μητρώο κατασκευαστών θα πρέπει να είναι δυνατή η εγγραφή για όλους τους μηχανικούς του Τεχνικού Επιμελητηρίου, οι οποίοι από τον τίτλο τους προφανώς και διαθέτουν την δυνατότητα και την ικανότητα να μελετούν, να επιβλέπουν και να κατασκευάζουν έργα.
Επίσης, μια άλλη παράμετρος είναι ότι το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος θέτει μόνο οικονομικά και ποσοτικά κριτήρια, όπως τα τετραγωνικά μέτρα για την εγγραφή στο μητρώο, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν και ως στοιχεία αποκλεισμού κυρίως για τους νεότερους μηχανικούς και από μόνα τους δεν διασφαλίζουν την ποιότητα των έργων.
Αναλυτική και πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση των κριτηρίων πιστοποίησης για την εγγραφή στο μητρώο έχει κατατεθεί από το Τ.Ε.Ε. κεντρικής Μακεδονίας η οποία θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
Σχετικά με τις πιστοποιήσεις των συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων, σε ό,τι αφορά το ανθρώπινο δυναμικό η πιστοποίηση για όλες τις βαθμίδες θα πρέπει να γίνεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο. Η σχετική πρόταση που ήδη το ΤΕΕ επεξεργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση, προτείνει το Τεχνικό Επιμελητήριο να είναι ο φορέας πιστοποίησης όλων των τεχνικών επαγγελμάτων, με διαβαθμίσεις, βέβαια, ανάλογα με την κατάταξη και την βαθμίδα.
Για τα υλικά η πιστοποίηση θα πρέπει να αποτελεί υποχρέωση και αρμοδιότητα του κράτους και σε καμία περίπτωση να μην βαρύνει τον επιβλέποντα μηχανικό.
Προφανώς βέβαια το Τ.Ε.Ε. σε συνεργασία με τον ΕΛΟΤ θα προχωρήσει και σε διαδικασίες πιστοποίησης των υλικών, αλλά όσον αφορά την ευθύνη σε περίπτωση που κάποιο υλικό δεν είναι αυτό το οποίο θα πρέπει με βάση τις προδιαγραφές, δεν είναι δυνατόν και σε αυτή την περίπτωση ο επιβλέπον μηχανικός να έχει την ευθύνη, θα πρέπει να είναι υπεύθυνο το κράτος για να εξετάζει αυτή την διαδικασία.
Πολύ βασικό στοιχείο στην θέσπιση του Μητρώου Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων και είναι και ένα σημείο διαφωνίας με άλλους παράγοντες, όχι μηχανικούς, είναι ο διαχωρισμός ανάμεσα στην εμπορική δραστηριότητα και την κατασκευαστική δραστηριότητα.
Η κατασκευαστική δραστηριότητα αφορά μόνο τους μηχανικούς, είναι άλλο πράγμα να είσαι κατασκευαστής και άλλο πράγμα έμπορος, να πουλάς διαμερίσματα. Σε κάθε περίπτωση για το κατασκευαστικό κομμάτι υπεύθυνος θα πρέπει να είναι μόνο ο αρμόδιος, που δεν είναι άλλος από τον μηχανικό και αυτό θα πρέπει να το διασφαλίσει το Μητρώο Κατασκευαστών Ιδιωτικών Έργων.
Ο διαχωρισμός της επιχειρηματικής από την επιστημονική και τεχνική ιδιότητα θα οδηγήσει σε αποσαφήνιση των ρόλων και τελικά σε υγιέστερο σύστημα παραγωγής.
Βέβαια το μητρώο κατασκευής ιδιωτικών έργων και τα ιδιωτικά έργα δεν είναι μόνο τα οικοδομικά και γι' αυτό θα πρέπει να θεσπιστούν και να προβλεφθούν όλες οι κατηγορίες των ιδιωτικών έργων, εκτός από τα οικοδομικά και τα ηλεκτρομηχανολογικά και τα έργα επισκευής φέροντος οργανισμού κτιρίων και τα λιμενικά έργα, τα έργα οδοποιίας, τα συγκοινωνιακά και τα ενεργειακά έργα.
Επιγραμματικά κάποιες προϋποθέσεις για τη δημιουργία των μητρώων κατασκευαστών, θα πρέπει να είναι:
Δημιουργία Επιτροπής πιστοποίησης δεξιοτήτων προσώπων σύμφωνα με το πρότυπο ISO1704 από το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας.
Δημιουργία σε συνεργασία με τους ήδη υπάρχοντες φορείς το ΙΕΚΕΜ και το ΙΟΚ σεμιναρίων εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Συνεργασία, όπως είπα προηγουμένως, του Τεχνικού Επιμελητηρίου με τον αντίστοιχο φορέα τον ΕΛΟΤ για την πιστοποίηση των υλών και των υλικών.
Ταυτόχρονα οι προϋποθέσεις για τη λειτουργία των μητρώων θα είναι:
Δημιουργία ειδικών συμβάσεων αναλόγως της κατηγορίας μητρώου και της ειδικότητας, οι οποίες θα συνάπτονται ανάμεσα στον εγγεγραμμένο του ΜΗ.Κ.Ι.Ε. και τον κύριο του έργου για την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας.
Θέσπιση εγγύησης καλής εκτέλεσης του έργου για κάθε εγγεγραμμένο στα μητρώα μέσω εγγυητικών, αντί της θέσπισης οικονομικών ορίων εγγραφής.
Θέσπιση ανώτατου ορίου όγκου κτιρίου για την κατασκευή έργων με αυτεπιστασία, εκτός, βέβαια, από κάποιες ειδικές περιπτώσεις.
Ενημέρωση των αρμόδιων φορέων του Ι.Κ.Α. και της ΣΔΟΕ με τα στοιχεία των μητρώων για την υποχρεωτική χρήση μόνο εγγεγραμμένων σε αυτά για την παραγωγή των έργων ή και μεμονωμένων εργασιών.
Οι προϋποθέσεις εγγραφής στα μητρώα, στα μητρώα συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων θα εγγράφονται φυσικά ή νομικά πρόσωπα που θα διαθέτουν πιστοποίηση της ικανότητάς τους από τον αρμόδιο φορέα να αναλαμβάνουν ή με οποιοδήποτε τρόπο να συμμετέχουν στην κατασκευή έργων εν όλο ή εν μέρει.
Οι εγγεγραμμένοι θα ταξινομούνται σε κατηγορίες αναλόγως του σχήματος που δηλώνεται.
Πρώτον, εργολάβος, ο οποίος θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις, την εμπειρία και τα λοιπά, απαραίτητα στοιχεία για την οργάνωση της κατασκευής του συνόλου του έργου.
Ο υπεργολάβος που θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις, την εμπειρία και τα λοιπά απαραίτητα στοιχεία για την κατασκευή τμήματος του έργου.
Ο τεχνίτης αντίστοιχα θα διαθέτει πιστοποιημένα τις γνώσεις και την εμπειρία για την εκτέλεση συγκεκριμένης εργασίας ή εργασιών του έργου.
Αντίστοιχα, μητρώο για τον παραγωγό υλών υλικών κατασκευής και διανομέα υλών υλικών κατασκευής.
Όλες οι παραπάνω γενικές κατηγορίες θα διαθέτουν υποκατηγορίες αναλόγως της εμπειρίας και της γνώσης του αντικείμενου και άλλων στοιχείων των εγγεγραμμένων στα μητρώα και για την αλλαγή αυτής θα γίνεται με την υποβολή των απαραίτητων από την αρμόδια Επιτροπή στοιχείων.
Σε κάθε περίπτωση, η εγγραφή στα μητρώα κατασκευαστών θα είναι δυνατή για όλους τους μηχανικούς του Τ.Ε.Ε., οι οποίοι διαθέτουν την ικανότητα από τον τίτλο τους και μόνο να μελετούν, να επιβλέπουν και να κατασκευάζουν τα έργα.
Τέλος, κάποια προτεινόμενα μέτρα για την διασφάλιση του ελέγχου ποιότητας και της ασφάλειας των ιδιωτικών έργων. Προτείνεται η ενοποίηση ελεγκτικών μηχανισμών έργων του κράτους και η δημιουργία επιθεώρησης ιδιωτικών έργων με ταυτόχρονη καθιέρωση του θεσμού των ορκωτών ελεγκτών μηχανικών, η καθιέρωση αδιάβλητου δειγματοληπτικού συστήματος ελέγχου των κατασκευών σεβαστού από όλους τους εμπλεκόμενους για την ανύψωση του κύρους των μηχανικών και την πάταξη της διαφθοράς και εφαρμογή νομοθετικών μέτρων για την βελτίωση των κατασκευών, όπως το ‘πράσινο κουτί’ στις οικοδομές ταυτόχρονα προώθηση κανόνων πιστοποίησης ποιότητας υλικών και κατασκευαστών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου